Otuzuncu Osmanlı Padişahı olan Sultan 2. Mahmut 1808 yılında tahta geçmiştir. İlk bakışta bir darbe ile tahta geçmiş gibi gözükse de zorbalıkla tahta geçen ağabeyi ile kıyaslanamayacak kadar üstün niteliktedir.

Sultan 3. Selim'in Kabakçı Mustafa Paşa isyanı ile tahttan indirilmesinden sonra çocuğu olmadığı için yeğeni 4. Mustafa tahta geçirildi. Sonrasında iktidarı ele geçiren zorbalar 3. Selim taraftarlarına baskı politikası uygulamaya başladılar. İstanbul'da yaşama şansı kalamayan muhalifler o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Rusçuk'ta toplanmaya başladılar. Rusçuk ayanı olan Alemdar Mustafa Paşanın da muhaliflere destek vermesi ile müspet manada bir darbenin oluşumu için bütün şartlar tamamlandı.

Sultan 2. Mahmut'un Suikastten Kurtulması

Alemdar Mustafa Paşa, emrindeki askeri kuvvetle hiç bir engele takılmadan Topkapı Sarayına kadar kolaylıkla ulaştı. Darbe yapılacağını anlayan 4. Mustafa, amcası 3. Selim ve kardeşi Sultan 2.Mahmut'un öldürülmesi emrini verdi. İkisi de öldürüldüğü zaman hayatta hanedandan başka erkek kalmayacağı için kendisinin saltanatı devam etmiş olacaktı. Fakat her şey planladığı gibi gelişmedi. 3. Selim'i odasında şehit eden grup Sultan 2. Mahmut'un harem dairesine yöneldiklerinde durum fark edilmişti.

Haremdeki kadınlar şehzadeyi kaçırmak için önce kapıyı kilitlediler ve pencereden kaçırmak için gerekli düzeni sağladılar. Zorbaların kapıyı kırarak içeri girmesi ile, takdir edilecek bir şekilde, içeri girenlerin yüzlerine kül atarak vakit kazandırdılar. Son bir hamle ile şehzadeye hançer atsalar da, Sultan 2. Mahmut sadece yaralandı. Pencereden çıkarak hayatını kurtarabildi.

Sultan 2.Mahmut perişan bir şekilde sarayın avlusunda ilerlerken içeride olanlardan habersiz olan Alemdar Mustafa Paşa ile karşılaştı. 3. Selim'in şehit olduğunu öğrenince öfkesi had safhaya ulaştı. Sultan 2. Mahmut'a tereddütsüz biat etti. Paşa'nın saraydakileri katletmek istemesine yeni Sultan karşı çıktı. Daha sakin bir zamanda suçlulara gerekli cezaların verileceğine dair teminat vererek ikna etmeyi başardı.

Sultan 2. Mahmut ve Reformlar

Sultan 2. Mahmut, tahta geçti fakat bu kez de tahta geçmesini sağlayan grup Padişaha bir senet imzalattırarak yönetime ortak oldular. Padişahın yetkilerini paylaşması kabul edilemez bir durumdu. Sultan 2.Mahmut bu durumu kabullenemiyor fakat tam olarak devlete hükmedecek gücü bulunmadığı için uygun zamanın gelmesini bekliyordu. Beklediği fırsat sadrazamı olan Alemdar Mustafa Paşa'nın evine, Yeniçerilerin yaptığı bir baskınla geldi.Sadrazam,Padişaha yardım etmesi için hemen haberci gönderdi. Sultan 2. Mahmut kendisine ulaşan habere hiç bir karşılık vermedi.Sadrazamına yardım göndermeyerek öldürülmesine göz yumdu.Tek başına kaldığını anlayan Alemdar Mustafa Paşa konağını havaya uçurarak kendisi ile beş yüz Yeniçeriyi de imha etti.Sadrazamın katledilmesinden sonra en büyük tehdit ortadan kalkmıştı. Bundan sonra amcasının yarım bıraktığı reformları tamamlamak için kolları sıvadı. Askeri, siyasi ve bir çok konuda yeniliklere imza attı. Yıpranmış olan bir çok kurumu yeniden düzenledi. Hamleleri ile İmparatorluk yeniden hayat buldu.

Yeniçeri Ocağı'nın Kaldırılması

Kuşkusuz en büyük hamlesi Yeniçeriliği kaldırması ile oldu. Bir zamanlar İstanbul'u fetheden, Viyana kapılarına kadar ulaşan O şanlı askerler gitmiş; Genç Osman'ı katleden, kendilerine zarar verebileceğinden endişe ettikleri herkesi gözlerini bile kırpmadan canice öldürebilen çapulcu takımı gelmişti. 1826 yılında yeni bir askeri birlik kurarak orduyu bir disiplin içerisine sokmaya teşebbüs etmesi ile Yeniçeriler ayaklandılar. Sultan 2.Mahmut yeni kurduğu ordu ile Yeniçerileri tamamen ortadan kaldırdı. O denli şiddette bir bastırma hareketi oldu ki Yeniçerilerle bağlantısı olan herkes ortadan kaldırıldı. Hatta Yeniçerilerin sığındıkları bina hiç tereddüt etmeden yakıldı. Bu binada yüzlerce Yeniçeri diri diri yandılar. Uzun zaman Yeniçeri ismini kimse konuşmaya cesaret edemedi.

Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş döneminde basiretsiz Padişahlar olduğunu ileri süren kişiler için Sultan 2. Mahmut'un tek başına yeteri kadar ibret verici olması gereklidir. Ayrıca, devlet adamlığının yanı sıra, hattat, şair, bestekar olan Sultan 2. Mahmut, saltanatı zamanında bir çok mimari eser yaptırdı. İstanbul'daki bütün büyük camileri büyük bir onarımdan geçirerek, günümüze sağlıklı bir şekilde ulaşmalarına imkan sağladı.

Osmanlı İmparatorluğu'nun bu büyük Padişahını bilmek ve anlamak bizler için çok önemli diye düşünüyorum. Ceddimizi bize yıllarca yanlış tanıtan tarihe inat, gerçek bilgilere ulaşarak Onları yeterince anlamaya çalışmalıyız. Bu büyük neslin torunları olmak bizler için dünya döndükçe onurların en büyüğü olsa gerek...

Mustafa ATAK 13/03/2013 ANKARA